Columns

De moeite waard

Als je even pech hebt gaan je toehoorders in de stand van ‘maak jij je verhaal maar eens voor mij de moeite waard’. Dit klinkt naar en oneerlijk, maar strikt genomen is dat precies je taak: maak het voor je publiek interessant. Dat lukt alleen als je ermee in gesprek gaat.

Niet bijzonder graag willen

Een jonge kloosterbewoner besloot uit te treden en in het onderwijs te gaan. De lastigste klassen kreeg hij toebedeeld, maar tot ieders verrassing werd deze beginneling al snel door de leerlingen op handen gedragen. Hij voelde zich senang in deze nieuwe omgeving. Een half jaar later bleek deze bijzondere man conrector te zijn geworden.

Geconcentreerd zijn, dat is al moeilijk zat

De cabaretier Hans Teeuwen roept bij veel mensen weerstand op. Zo ook bij mij. Maar afgelopen zondag in Zomergasten heeft hij zich voor me ingenomen. Deze coryfee van het podium is zowaar zenuwachtig. Zijn stem slaat over, kan zijn handen en voeten nauwelijks stilhouden, kijkt schichtig om zich heen. Ook interviewer Wilfried de Jong is

Pittig spelen

De vragen van de partners waren pittig, sommigen vonden ze zelfs gemeen omdat ze bedoeld waren om je van je stuk te brengen. Maar ik vond de interactie eerlijk: wedervragen werden verwelkomd, het uitlokken van een discussie ook.

Zwijgen

Ik benijd ze niet, deze jongens in hun gele pakken. Ze worden bestookt met vragen, hebben bar weinig informatie en de opdracht om geen fietser erdoor te laten. Een lastige combinatie. Toch houden ze zich staande.

Kijk, Fatima kijkt

Ze werd gepest in het MT. Zo voelde ze dat. De jongens konden dat niet maken vond ze, maar daar ging het niet van over. En juist omdat ze kwaad was, kon ze er niks over zeggen, zich nauwelijks verweren.

Nu we het toch over de koning hebben

Juist omdat zijn macht symbolisch is, wil ik zien hoe gezaghebbend Willem Alexander kan optreden. Op de site van het Koninklijk huis bekijk ik video’s van zijn optredens. Wat ik zie maakt me sceptisch over wat onze aanstaande koning van het ‘interview met het nieuwe koningspaar’ zal maken.

Slenteren naar het begin van de rij

Hij heeft een flinke rolkoffer achter zich aan, kijkt ontspannen voor zich uit en mijdt elk oogcontact. Even staat hij stil en voegt zich dan doodkalm in het rommelige begin van de rij. Ik gniffel en kijk tersluiks naar mijn buren. Niemand reageert. Ik sta perplex dat die man het voor elkaar krijgt om in deze haastige sfeer voor te dringen. Zonder blikken of blozen.

Bloot

Het ene moment vechten de acteurs, ze maken elkaar af in een scène, het andere checken ze hun smartphones en wisselen de voetbaluitslagen uit. Het lijkt alsof ze een knop hebben, die ze aan en uit kunnen zetten.

Kleur bekennen in je rol

Er wordt te veel aan pleasen gedaan. Het gaat er toch om wat je – naar je eigen professionele maatstaven – moet doen in je rol? Soms maak je je daar niet populair mee, maar als je op je eigen kompas vaart is daar goed mee te leven.

Risico’s nemen

Met alle sneeuw van de afgelopen tijd bereid ik me mentaal voor op de skivakantie die eraan komt. Zoals elk jaar verheug ik me en tegelijk zie ik er ook tegenop. Technisch goed skiën is eng, maar als je het niet doet ga je eerder onderuit. Je moet dus dealen met je angsten en dat is altijd even wennen.

De regisseur

Wat een geweldige rol is dat toch, die van regisseur! Zijn feedback-loop is kort. Het schipperen tussen het stuk en de spelers is voor hem dagelijkse kost. Maakt hij niet duidelijk wat hij wil? Dan doen de spelers het gewoon niet. Wil hij iets heel anders dan zij kunnen of willen? Hij zal moeten onderhandelen, de mensen verleiden tot uitproberen.

Onnodige ballast

Zaterdagochtend. Er is niemand op straat als ik de hond uitlaat, de zon komt net op. Een zacht naderend gepiep trekt onze aandacht. Een zwerver passeert kalm op een fiets, die zwaarbeladen is met plastic zakken. ‘Onhandig om zo’n hoop spullen mee te slepen’, denk ik onwillekeurig. Juist dezer dagen hoor ik klanten tobben over

Thank you

De Engelsen krijgen veel voor elkaar met hun talloze beleefde dankbetuigingen en je kan je door die stijl laten inspireren als je wilt sturen. Sturen? Met een dankjewel?

De filmster en de bakvis

Stond ik vorige week bij de viskraam op de Albert Cuypmarkt, zag ik ineens filmster Susan Sarandon (Louise, van Thelma) langslopen. Ik wist waarom ze in de stad was want had net haar nieuwste film gezien: ‘Cloud Atlas’, de openingsfilm van het Amsterdams Film Festival. Prachtig was ze, op het witte doek en nu ook ‘live’. Ze voelde me staren en ging het oogcontact rustig, maar beslist met me aan.

Er zijn, meer niet

‘Waar haal ik mijn gezag vandaan als die niet voort komt uit mijn inhoudelijke inbreng?’ vraagt Frans zich af. Met een groeiend aantal projectleiders onder zich, weet hij zo langzamerhand niet genoeg van de inhoud van het werk om zijn mensen daarop aan te sturen. Mij ontvalt de tekst ‘misschien hoef je er soms alleen maar te zijn’.

De fietsende minister

‘Jullie zijn plebs en idioten’ en ‘je moet je plaats kennen, je praat tegen iemand die in de regering zit’. Toen dit uitkwam, zijn zowel Cameron als Andrew Mitchell zich te buiten gegaan aan nederige excuses en scherpe veroordelingen, maar het mocht niet baten.

In de schoenen van je tegenstander

Ik lees dat de presidentskandidaten zich voorbereiden door hun onderlinge debatten na te spelen met zogenaamde ‘preppers’ – dat zijn ingewijde politici, die de rol van de tegenstander op zich nemen. Spelen? Lees ik dat goed? Ja, het gaat dus niet alleen om het verzamelen van de eigen meest overtuigende argumenten, voorbeelden, verworvenheden.

Over gezag gesproken

Er is niks zo irritant als gezag waar geen kennis over achtergronden of alternatieven aan ten grondslag ligt. Het gaat dan immers puur om de handhaving, nergens anders om.

Zin maken

Na de zomervakantie moet je je eigen motor hervinden om de discipline op te brengen in je agenda en op de klok te kijken. Soms heb je daar geen zin in. We hebben allemaal zo onze manieren om die drempel te nemen.

Gezag afdwingen

Een sfeergevoelig iemand neemt de toonzetting over, raakt net zo geïrriteerd. Maar je kunt gezag in je rol juist versterken door hier weerstand aan te bieden.

Meespelen

Uitproberen, doen alsof, spelen. Het is een van de belangrijkste tools die je als gezaghebbend mens tot je beschikking hebt.

Als de Denen

Net als de Denen moesten wij hier in Nederland ook maar eens elkaar gaan toespreken bij allerlei gelegenheden.

Droge ogen

Ik behoor tot de mensen die vinden dat je alléén een podium moet beklimmen als je iets te zeggen hebt waar je ook een emotionele binding mee hebt. Maar soms is het voor leidinggevenden lastig om die emoties in toom te houden.

Functie-eis: ‘kan vrijheid aan’

Wat ik zou willen toevoegen aan de lijstjes met functie-eisen voor hogere managers en bestuurders is ‘weet zich vrij te bewegen onder vorsende blikken van collega’s’ of ‘kan vrijheid aan’.

Wie ben jij?

Laatst in een restaurant met kennissen vroeg een van mijn tafelgenoten me: ‘en, wat doe jij eigenlijk?’. Ik schrok. Tientallen mogelijke antwoorden schoten me door het hoofd, maar ik vond ze geen van allen gevat, leuk, interessant of zelfs realistisch genoeg. Een tijdje zat ik naar lucht te happen totdat ik een vrij klungelig antwoord gaf.

Rijden met je ogen dicht

En …. ze heeft haar ogen gesloten. Deze koningin, de uitvinder van het gereserveerde gedrag, iemand die uit hoofde van haar functie openlijk alles onder controle heeft, die alles en iedereen op kilometers afstand houdt. Wij mogen haar zien met haar ogen dicht?

De doelmannen van Barcelona

Ja, een stel mooie mannen die hun lichaam voorbereiden op een belangrijke inspanning, dat vangt mijn aandacht wel. Maar er is meer. Ze zijn opgewekt en geconcentreerd bezig en tegelijk zie ik dat ze weten dat ze bekeken worden.

Shit happens

Een vrouw vertelde me dat ze bij binnenkomst uitgenodigd werd om op een lage bank te gaan zitten – de heren namen plaats in de leunstoelen. Haar spijt dat ze een rokje droeg groeide snel uit tot enorm ongemak en het leek wel of tijdens het gesprek het rokje steeds verder haar dijbenen opkroop.

Niemandsland

Er is niemand die zich erop verheugt om te solliciteren, maar het wordt helemaal lastig als je door een fusie overcompleet bent geworden en de kost voor je gezin moet verdienen. Zoals Niels, met wie ik aan het werk ga om hem op het sollicitatieproces voor te bereiden.

Op reis

Na zeventien jaar bij het Ministerie van Financiën is Ingrid aangenomen bij een bank als manager van de juridische afdeling. Ze is opgelucht en trots dat het haar gelukt is om de stap van de ambtenarij naar commercie te zetten en tegelijk is ze beducht dat een stoffig, ambtelijk imago aan haar zal blijven kleven.

Het gapende gat

Tussen kerst en oudjaar belt Gabriëlle me op met de vraag of ik op hele korte termijn tijd heb om met haar te werken. De directeur had haar op de kerstborrel gevraagd om de nieuwjaarstoespraak te houden. ‘Je bent al een paar maanden plaatsvervangend directeur, het wordt tijd dat de mensen er iets van merken’

Groot acteur

In de krant lees ik dat de acteur Gijs Scholten van Aschat Donald Duck als voorbeeld hanteert in zijn werk. En dat Louis D’Or prijswinnaar Jacob Derwig zich voor zijn rol in het kluchtige ‘Kinderen van de zon’ door André van Duin heeft laten inspireren. Donald Duck? André van Duin?
Ik ben verrast over de nuchtere zelfrelativering bij deze grote acteurs.

Dimmen

In het managementteam merkt hij dat mensen weinig inbrengen en dat men vaak elk oogcontact met hem mijdt. Het brengt hem uit zijn normale doen.

Ik praat te veel

Hoe leg je in antwoorden van dertig seconden uit welke ervaring, kennis, persoonlijkheid je hebt aan een stel mensen die zich zit af te vragen ‘geloof ik wat ze zegt, maakt ze het waar?’ Geen peulenschil.

Even friemelen

Op een late zaterdagmiddag wisselen we huis- tuin- en keukenverhalen uit met een aantal buren bij een biertje en harinkje. Na een tijdje friemelt Alex met duim en wijsvinger aan het zakje met haringen dat onaangeroerd op tafel staat. Hij zegt niks.

On the air

Doorgaans ben ik niet enthousiast over voetbalmetaforen voor leiderschapsinzichten en evenmin ben ik warm te krijgen voor initiatieven om met het team te gaan paintballen of cart-racen. Maar sinds kort zou ik ieder aankomende leidinggevende een inkijkje gunnen in een radiostudio.

Netwerken

‘Niemand zit zomaar op mij te wachten, we hebben het allemaal druk’ zegt Hamid. Dat ik daar met volle instemming op reageer verbaast hem.

Het rondje

Rond een vuurkorf in een Odijkse tuin wisselen we werkverhalen uit van lang geleden. Het woord ‘werkoverleg’ valt en we roepen ‘oh ja, het rondje!’. Elke maandagochtend begonnen we met om de beurt iets te vertellen over hoe ons weekend was geweest

Twee dingen

Marco heeft een dansje met zijn vrouw gemaakt toen hij hoorde dat hij aangenomen was als directeur van een divisie in het ziekenhuis. Ze hebben gejoeld. Pas dagen later heeft hij zich gerealiseerd dat hij ook bezorgd is over de nieuwe stap.

Uitverkoop

Het is lang geleden dat Hester heeft gesolliciteerd. Maar nu is ze tot haar schrik uitgenodigd voor een formeel sollicitatiegesprek voor een leidinggevende functie bij een telecombedrijf. Hester siddert bij de gedachte.

Boeien

Toen ik op Engelse kostschool zat heb ik me erop toegelegd om in de verplichte vakken die er cijfermatig niet toe deden zo uitgekiend mogelijk de kantjes ervan af te lopen. Jaarlijks werd er een competitie gehouden voor de beste presentatie

Een onsje vrijmoedigheid

Met mijn fiets aan de hand sta ik te wachten bij de open brug over de Amstel. Ik kijk naar een jonge vrouw: dikke wimpers, lange haren en een eigenwijze oogopslag. Ze heeft een stoer, iets te klein jasje aan dat net haar blote rug laat zien en een kleurrijke sjaal om. Ze is een en al onbevangenheid, terloops, vrij.

Het beest temmen

Jaap vertelt dat hij nog maar kort in dienst was als afdelingsmanager van het logistieke concern toen hij ging spreken voor de top 200. Hij voelde zich redelijk goed voorbereid en was er rustig naartoe gegaan. Het trillen had pas toegeslagen toen hij zijn naam door de luidspreker hoorde.

De dikke dansers

Meestal als ik naar dans kijk, ben ik onder de indruk van de knappe bewegingen, de soepele lijven, het mooie beeld en ga ik vervolgens op zoek naar het verhaal. Na een tijdje geef ik dat op en ga ik aan triviale dingen denken.

Als de dakloze

Richard kan maar geen contact maken met zijn baas. Vragen of het nu uitkomt, stevig beginnen met het belang van de kwestie, vertrekken en drie minuten later terugkomen: het blijft steeds bij een kort knikje en uitzicht op een brede rug.

Het charmeoffensief

Het is lastig om een netwerkgesprek over je loopbaan gelijkwaardig te maken. Het vindt dikwijls op jouw verzoek plaats, er staat wat op het spel, je wilt een goede indruk achterlaten. Onder die druk loop je het risico dat je je te klein maakt.

Overdoen

Met Richard en Andrea neem ik door wat er allemaal kan gebeuren als ze volgende week hun duopresentatie houden voor een grote conferentie. Een rijtje rampen passeren de revue en ik roep telkens ‘dan doe je het toch over’.

Een van mijn medewerkers stinkt.

Uit vraagrubriek ‘Ervaren & Deskundig’ FD 7 mei, 2011
Vraag: “Een van mijn medwerkers stinkt. Hij is een goede professional en ziet er redelijk verzorgd uit, maar hij ruikt naar oud zweet.”
Geplaatste inzending:
“Alleen je lief, je kind en je sportmaat mogen weten hoe je ruikt. Voor de rest van de wereld verberg je je geur.

Klaar voor de show

Het is vroeg in de ochtend als ik de conferentiezaal betreed. Op een lange ladder staat een technicus de laatste hand te leggen aan het licht boven het podium, een ander is bezig een bord met logo recht te hangen. Dit is mijn favoriete moment op een conferentie: overal wanorde, iedereen weet wat hij moet doen en werkt rustig.

Perronscène

‘s Ochtends half acht is het druk met scholieren en forensen op het perron. Jongens van een jaar of twaalf staan zich wakker te staren, dicht bij elkaar in een rommelig groepje. Af en toe zegt een van hen…

In de wandelgangen

Als Francoise voor het eerst bij me komt, heeft ze net de uitslag van het jaarlijkse medewerkerstevredenheidsonderzoek binnen. Daar komt uit dat ze als directeur te weinig zichtbaar is…

Een opgetilde wenkbrauw

Hanno is directeur-generaal bij een ministerie. Zijn collega’s en medewerkers luisteren naar hem, maken aantekeningen als hij praat, proberen zijn aandacht te vangen – omdat ze weten wie hij is. Maar met zijn een dikke bril, slechtzittende jasjes en naar voren gerichte tanden, heeft hij zijn uiterlijk niet mee. Mensen die hem nog niet kennen zien hem vaak aan voor…

Jurgen

Gastcolumn in ‘Management en Consulting’ februari 2011

Jurgen kan wat. Jurgen is een high potential bij een groot adviesbureau en ik heb hem met een viertal collega’s getraind voor zijn volgende loopbaanstap: partner van het bureau. We werken aan hoe je optreedt met gezag op een persoonlijke manier. We spelen met hoe je rustig…

Die verraderlijke tafelspeech

Al ben je nog zo’n aardig, voorkomend mens, als je aan een diner gaat speechen is de kans groot dat je – tot je eigen verrassing – plotseling onvriendelijke teksten te berde brengt. Dit overkwam kort geleden een Chinese VN diplomaat die tijdens een tafelspeech tegen de secretaris-generaal zei dat hij hem eigenlijk niet mocht…